4 Büyüklerin borsayla tanışması

4 Büyüklerin borsayla tanışması

Türkiye’de spor kulüpleri futbol branşlarına kaynak yaratmak amacıyla Şubat 2002den itibaren borsaya açılmaya başladılar. Sırasıyla Beşiktaş, Galatasaray, Fenerbahçe ve Trabzonspor degişik modellerle halka arzlarını gerçekleştirdiler. Bugün geriye baktığımızda en dogru modelin Beşiktaş JK’ın uyguladığını görüyoruz.

Beşiktaş JK, futbol şubesini gelir ve giderlerinin hemen hemen tamamıyla 30 yıllık bir süre için yeni kurduğu şirkete (Beşiktaş Futbol Yatırımları Sanayi ve Ticaret A.Ş.) devretti. Kulüp ve şirket arasındaki anlaşmaya göre şirket, BJK’ya her yıl net gelirin %5’ini lisans bedeli olarak ödeyecekti. 2003 yılında bu hesap kalan 28 yıllık süre için peşin 18 milyon dolar ödenerek kapatıldı. Ayrica  Şampiyonlar Ligi primlerinin %30u kulüpte bırakıldı.

Halka Arz Tarihi 15.02.2002

Halka Arz Edilen Oran (%) 15

Halka Arz Hasılatı 18.773.750 YTL (14 milyon $)

Halka Arz Piyasa Değeri 125.148.750 YTL (94 milyon $)

Sözleşmelerin sona eriş tarihi 31.12.2031

Galatasaray SK ise halka arzda başka bir model uyguladı. Futbol branşı gelir ve giderleri ile bir bütün olarak değil, sadece gelirlerin bir bölümü paket haline getirilip yatırımcılara sunuldu. Yani kulüp yatırımcıları gelirlerine ortak edip, giderleri yalnız üstlendi. Şirket (Galatasaray Sportif Sınai ve Ticari Yatırımlar A.Ş.) ile kulüp arasındaki lisans anlaşmasına göre şirket, 2030 yılına kadar aldığı haklar için yıllık gelirin brüt %1’ini (200.000 dolardan az olmamak şartıyla) ve aynı süre zarfı için geçerli olacak futbol takımı kira sözleşmesine göre gelirlerin %1,5’unu (725.000 dolardan az olmamak şartıyla) kulüp ve kulübe ait diğer sirketlere pay vermeyi taahhüt etti. Bu anlaşmalarla yayın hakları, reklam, sponsorluk gelirleri ve Şampiyonlar Ligi primlerinin %30’u Sportif A.Ş.’ye geçti. her türlü stadyum ve futbolculardan kazanılacak gelirler ile futbol takımı giderleri kulüp ve kulübün diğer şirketlerinde kaldı.

Halka Arz Tarihi 15.02.2002

Halka Arz Edilen Oran (%) 16

Halka Arz Hasılatı 28.327.200 YTL (21 milyon $)

Halka Arz Piyasa Değeri 177.045.000 YTL (132 milyon $)

Sözleşmelerin sona eriş tarihi 31.12.2030

Fenerbahçe SK 2004 yılında her türlü yayın, reklam, lisans, imaj ve sponsorluk haklarını 30 yıllığına peşin 27 milyon TL (yaklaşık 20 milyon dolar) alarak şirkete (Fenerbahçe Sportif Hizmetler Sanayi ve Ticaret A.Ş) kiraladı. Ayrıca şirket, 'futbol takımı kira bedeli' olarak yıllık brüt gelirin %2’sini (500.000 dolardan az olmamak şartıyla) kulübe ödemeyi taahhüt etti. Galatasaray örneğinden farklı olarak Sportif A.Ş. kulüpte kalan stadyum gelirlerinden her yıl 8,5 milyon dolarlık pay alıyordu. Şampiyonlar Ligi gelirlerinin %80’i Sportif A.Ş. bünyesi dışında kaldı.

Halka Arz Tarihi 16.02.2004

Halka Arz Edilen Oran (%) 15

Halka Arz Hasılatı 39.375.000 YTL (30 milyon $)

Halka Arz Piyasa Değeri 262.500.000 YTL (200 milyon $)

Sözleşmelerin sona eriş tarihi 31.12.2033

Trabzonspor SK şirketini 2005 yılında halka arz etti. Kulüp bunu gerçekleştirirken Galatasaray ve Fenerbahçe‘nin uyguladığı modellere benzer bir model uyguladı. Şirket (Trabzonspor Sportif Yatırım ve Ticaret A.Ş.) kulüpten 30 yıllığına devraldığı lisans haklarına karşılık 26.492.858 TL (yaklaşık 17 milyon dolar) ödedi. Ayrıca futbol takımının kirası için her yıl brüt gelirlerin %1’ini ödemeyi kabul etti. Ürün gelirleri ayrı bir şirkete aktarıldı.

Halka Arz Tarihi 08.04.2005

Halka Arz Edilen Oran (%) 25

Halka Arz Hasılatı 32.812.500 YTL (24 milyon $)

Halka Arz Piyasa Değeri 131.250.000 YTL (96 milyon $)

Sözleşmelerin sona eriş tarihi 31.12.2034

Yukarıdaki özete bakılınca 4 kulübün de değişik modeller ve şirket yapıları ile borsaya açıldıkları görülecektir. Bu yüzden halka arzlardan elde edilen gelirleri ve şirketlerin piyasa değerlerini bire bir karşılaştırmak çok doğru olmaz.

Halka arz sayesinde Fenerbahçe SK 30 milyon dolar, Galatasaray SK 21 milyon dolar, Beşiktaş JK 14 milyon dolar ve Trabzonspor SK 24 milyon dolar elde etmiş. Bu rakamlar halka arz edilen şirketlerin sonraki yıllarda dağıttıkları temettü (kar payı) konu olunca önem kazanacaklar.

Halka arz sırasında Fenerbahçe Sportif A.Ş.nin piyasa değeri 200 milyon dolar. Diğer şirketlere bakarsak Galatasaray Sportif A.Ş. 132 milyon dolar, Trabzonspor Sportif A.Ş. 96 milyon dolar, Beşiktaş Sportif A.Ş. 94 milyon dolar piyasa değerleri ile halka açılmışlar.

Kaynaklar: Kulüplerin resmi siteleri, şirketlerin mali raporları, futbolekonomi.com, M.İkiz,  M.Başaran, T. Akşar ve B. Sultanoğlu’nun yazıları, KAP bildirimleri